Khám phá Matatu - Những chiếc xe buýt sặc sỡ và ồn ào nhất trên thế giới

Bạn không thể nghĩ tới Nairobi, thủ đô của Kenya, mà không nghĩ tới Matatu – những chiếc Xe Buýt sở hữu tư nhân đầy màu sắc mà khoảng 70% cư dân Nairobi trông cậy vào để đi đâu đó quanh thành phố, bởi bộ loa của chúng chơi nhạc ồn ào tới mức bạn có thể cảm thấy từng nhịp trong tim mình.

Matatu, mang nghĩa “ba”, là sự ám chỉ tới mức phí trả ba đồng 10 xu khi xe buýt mới được giới thiệu lần đầu sau giai đoạn cuối thuộc địa ở Kenya. Thúc đẩy bởi việc thiếu phương tiện vận tải đáng tin cậy dành cho người dân thường ngày, matatu là di sản của những chiếc xe tư nhân mà được sử dụng để chạy qua những con đường khác mà ra khắp thành phố khi xe buýt công cộng không thể đi được, trả lại bằng một mức phí nho nhỏ.

Video khám phá văn hóa Xe Buýt Matatu ở Nairobi, Kenya

Ngày nay, chúng cũng trở nên phổ biến dưới cái tên “manyanga,” nghĩa là “còi.” Các chiếc manyanga có thân vỏ lớn hơn và nhiều chỗ ngồi hơn (một chiếc matatu tiêu chuẩn chỉ có 14 ghế), tv màn hình phẳng, WiFi, và nhiều loa hơn nữa.

Chủ sở hữu xe buýt Edward Nyachanchu của công ty Luminous, chia sẻ rằng anh ấy đã đầu tư khoảng 7 triệu tiền Kenya để làm nên chiếc matatu manyanga mang tên Kixx của mình, bởi chúng kiếm tiền tốt hơn so với loại có thân vỏ tiêu chuẩn. “Mất 3 năm để bạn thu hồi tiền đầu tư,” anh ấy giải thích. “Người ta bắt đầu chế tạo manyanga bởi vì người dân yêu thích manyanga. Khi họ thích manyanga thì chúng có thể kiếm ra nhiều tiền.”

Dựa theo Ricky Choda, chủ của Choda Coach and Buses, thân vỏ được chế tạo từ con số 0 bởi những người thợ chuyên làm thân vỏ từ một khung gầm trơ trụi nhập khẩu bởi các nhà đại lý như Isuzu, Mitsubishi, và Scania, cùng những thương hiệu khác. Từ đó, các nhà thiết kế đưa ra những ý tưởng đồ họa để trang trí cho thân vỏ theo nhu cầu của khách hàng. “Hầu hết chủ xe sẽ nghĩ ra tên cho chiếc matatu,” nhà thiết kế matatu Mike Obango nói. “Tôi sẽ đi và nghiên cứu sử dụng internet và tìm hiểu lịch sử, cách chúng được chế tạo. Rồi nghĩ ra một chủ đề.”

Chủ đề càng nổi bật và bắt mắt, thì nó càng có cơ hội chiến thắng các đối thủ và kinh doanh tốt hơn. Dù nó hình ảnh tái tưởng tượng về Marilyn Monroe trong vai một xạ thủ, biểu tượng hip hop như Method Man và Redman, hoặc kể cả ngôi sao khúc côn cầu người Canada, khả năng là có một chiếc matatu ở ngoài kia được thiết kế để tương xứng với bức tranh sơn thẩm mỹ mà bạn lựa chọn.

Các chiếc xe matatu đóng một vai trò lớn trong bản sắc Nairobi, tới mức nếu không có chúng, thành phố sẽ phải dừng lại bởi không có nhiều người có thể tự mua xe riêng. Tuy nhiên, matatu cũng có một lịch sử gắn liền với hoạt động phạm pháp. Các băng nhóm sẽ thâm nhập vào hoạt động xe buýt, và còn đòi hỏi tiền bảo kê cho chúng. Chính phủ Kenya đã thực hiện triệt phá những băng nhóm này, nhưng dường như chính những người vận hành matatu cũng đã trở nên hiệu quả hơn khi họ trở thành thành viên của SACCO.

Bất chấp những thử thách, người dân Nairobi vẫn tiếp tục sử dụng matatu. Đặc biệt là giới trẻ, những người đang đòi lại văn hóa matatu làm của riêng họ. “Chúng tôi có một lượng lớn người dân trẻ tuổi. Vậy số lượng người thích sử dụng những chiếc matatu này là giới trẻ rất cao,” Collins Otieno Owino, một kỹ thuật viên âm thanh cho manyanga, nói.

Tương lai phía trước của những chiếc matatu bình dị vẫn là bất định. Các ý kiến ở Kenya vẫn thường trái chiều nhau về việc những chiếc xe buýt này là biểu tượng lao động địa phương mạnh mẽ hay là tham nhũng và lái xe nguy hiểm. Nhưng có một điều chắc chắn rằng matatu không chỉ đơn thuần là một hình thức vận tải, và văn hóa matatu đang tiếp tục phát triển mạnh mẽ nhờ những cư dân trẻ tuổi ở Nairobi và sức mạnh truyền thông xã hội.