Nhìn lại trang sử 60 năm của dây đai an toàn 3 điểm

Bạn thường đeo thứ gì mỗi lần ngồi lên xe? Thứ có hình thái mỏng, mượt, và được cho là cứu mạng cả triệu người kể từ năm 1959? Đó chính là dây đai an toàn 3 điểm, và bạn phải cảm ơn Volvo dành cho sự hiện diện của nó trong xe ngày nay. Vào ngày 13 tháng 8 năm 2019, phát minh an toàn này đã bước sang tuổi 60, và nó vẫn đang rất khỏe mạnh, thậm chí mọi người thời nay còn có phần coi nhẹ nó.

Do vậy, để nhắc nhở mọi người về tầm quan trọng của dây đai 3 điểm, chúng ta sẽ cùng nhìn lại trang sử về sự hình thành và áp dụng của nó.

Tại sao dây đai 3 điểm ra đời?

Dây đai 3 điểm là một trong những thiết bị an toàn quan trọng nhất mà Volvo mang tới cho ngành ô tô

Một trong những bài học cơ bản về an toàn khi ngồi vào xe ngày nay đó là phải đeo dây đai an toàn mọi lúc. Bởi nếu không làm như thế, bạn có khả năng bị lao người ra ngoài do lực quá tính di chuyển trong trường hợp xảy ra một vụ va chạm. Xe chạy càng nhanh, lực va chạm càng lớn, thì bạn có khả năng bay ra khỏi xe càng cao.

Giải pháp cho vấn đề “hành khách bay” này đã đến từ Nils Bohlin, một cựu kỹ sư hàng không, mà trước khi gia nhập volvo trong thập niên ’50, đã từng giúp phát triển ghế ngồi có thể bật ra ngoài cho máy bay. Ở nhà sản xuất xe Thụy Điển, Bohlin đã được giao nhiệm vụ tận dụng kiến thức của ông ấy để làm sao giữ được hành khách “ở bên trong” một chiếc xe trong trường hợp gặp lực tác động cực mạnh.

Sự sửa chữa

Trong cuối thập niên 1950, an toàn hành khách vẫn là một vấn đề chưa được xem trọng. Nếu dây đai an toàn có được trang bị ở trong một chiếc xe mới, chúng cũng thường là dạng đeo thắt lưng. Trong khi như thế đã là tốt hơn không hề có dây, Dây An Toàn thắt lưng phân phối lực va chạm quán tính lên một phần hẹp hơn của cơ thể người so với một dây đai đa điểm và cũng không thể giữ chắc được phần thân người, để phần đó và đầu người bị lay động tự do trong khoang lái khi va chạm.

Ở thời đó, các bề mặt nội thất trong xe chủ yếu vẫn là kim loại (trái ngược với bề mặt bọc đệm hoặc bằng nhựa thời nay), việc va đập mạnh trong cabin cũng là thừa nguy hiểm đối với người ngồi.

Kỹ sư Nils Bohlin là người phát minh ra thiết bị cứu mạng này

Bất ngờ, Volvo có thừa nhận rằng thực tế đã có tồn tại một dây đai 3 điểm từ trước khi thiết kế của họ ra đời. Dây đai của nó tạo thành hình chữ Y, với hai phần của dây đai có phần giống dây đai thắt lưng và vai hình chữ V ngày nay nhưng gặp nhau tại điểm bụng của hành khách chứ không phải ở bên cạnh ghế. Một chân thứ ba của dây đai sẽ buộc phần giao ở trên bụng tới một điểm móc cạnh ghế. Rắc rối ở đây là sự sắp xếp này đặt nhiều dây đai lên phần mềm và khó cài.

Ông Bohlin tin tưởng rằng, trong khi dây đai hình chữ Y đã đánh dấu một bước đi đúng trong việc phân phối đồng đều lực va chạm lên một khu vực rộng hơn, việc đảm bảo những lực đó được phân phối lên những phần cứng cáp của cơ thể là cũng quan trọng tương đương. Vậy nên thay vì cho dây chạy loằng ngoằng lên thân thể hành khách, Bohlin đã thiết kế một đường dây chạy chéo qua những phần cứng nhất: vai, ngực, và xương chậu.

Sử dụng dễ dàng cũng là một yếu tố cần thiết, và Bohlin đã sử dụng hình chữ V đơn giản, cho phép người sử dụng với tay, tóm đầu khóa, và kéo nó qua cơ thể tới phần chốt ở ghế. Thao tác này đơn giản tới mức chỉ cần một tay cũng làm được.

Áp dụng rộng rãi

Ra đời từ giữa thế kỷ trước, nhưng thật bất ngờ khi phát minh dây đai an toàn mới của Bohlin và Volvo đã không lập tức tạo nên một làn sóng thay đổi. Ngay cả Volvo ban đầu cũng chỉ lắp đặt dây đai 3 điểm ở ghế trước, và phải tới năm 1967 thì họ mới bổ sung chúng vào ghế phía sau.

PV544 là một trong những mẫu xe Volvo đầu tiên có dây đai an toàn 3 điểm

Volvo đã bán chiếc xe đầu tiên với hệ thống dây đai 3 điểm ngày nay cho một khách hàng ở Thụy Điểm vào ngày 13 tháng 8 năm 1959. Các xe Volvo đầu tiên được bán với dây đai này là PV544 và Amazon 120, chỉ ở các nước Bắc Âu. Do vậy, Volvo đã trở thành nhà sản xuất xe ô tô đầu tiên trên thế giới có trang bị dây đai an toàn làm trang bị tiêu chuẩn.

Sau đó, Volvo đã dành nhiều năm để thuyết phục phần còn lại của ngành ô tô rằng dây đai an toàn là một trang bị cứu mạng đáng giá. Họ đã thực hiện nhiều bài thuyết trình với cảnh va chạm người nộm và trích dẫn dữ liệu và nghiên cứu chứng minh giá trị của dây đai. Volvo thậm chí đã theo dõi mọi vụ va chạm liên quan tới xe của họ trong vòng hơn một năm ở Thụy Điển (28.000 vụ) và có được dữ liệu ủng hộ dứt khoát rằng dây đai 3 điểm đã giúp cứu sống và giảm bớt chất thương tài xế và hành khách 50% tới 60%.

Thậm chí, Volvo đã lấy một bằng sáng chế dạng mở lên thiết kế dây đai an toàn của họ, và sẽ không kiện cáo các hãng khác vi phạm bằng sáng chế để sử dụng dây đai 3 điểm. Kể từ đó, dây đai 3 điểm đã dần trở nên được áp dụng rộng rãi và có thêm những sự cải tiến để ngày một đảm bảo tính an toàn hơn.

Nhưng bất chấp những cải tiến mới, thiết kế cơ bản của nó vẫn không đổi kể từ khi Bohlin tạo ra nó. Ngày nay, thiết bị an toàn này được yêu cầu lắp đặt lên mọi mẫu xe mới, gồm cả xe tải và SUV. Nó là một hệ thống hạn chế chính, trái ngược với túi khí, thứ được coi là hệ thống hạn chế bổ sung, bởi chúng bổ sung cho dây đai.

Duy Thành