Đông Nam Á - thị trường ô tô 'nóng' nhất thế giới năm 2017

Theo như dự báo của BMI Research, đơn vị chuyên về thông tin tài chính của Fitch Group, thì nhờ kinh tế phát triển, tổng doanh số bán xe tại Đông Nam Á năm 2017 sẽ tăng 8,1% . So với mức 3,1% năm ngoái, con số này đã tăng gấp đôi. Trong năm nay, thị trường ô tô toàn châu Á có triển vọng tăng 3,7%.

Sự phát triển của thị trường ô tô tại Đông Nam Á, theo số liệu tính đến năm 2016 của Ipsos Business Consulting.

Tại buổi giới thiệu mẫu xe mới tại TP.HCM hôm 17/5, ông Laurent Genet - Tổng giám đốc nhà nhập khẩu Audi tại Việt Nam - cho biết: “Trong cả năm ngoái, Audi bán được 800 xe tại thị trường Việt Nam, tăng trưởng 11%. Riêng trong 4 tháng đầu năm 2017, doanh số của chúng tôi tăng trưởng đến 20%.”

Hãng bán được xe nhiều nhất tại khu vực này là Toyota Motor xác nhận, trong 3 tháng đầu 2017, thị trường Đông Nam Á là một điểm sáng đáng khích lệ trên bản đồ doanh thu toàn cầu của hãng.

Tỷ lệ sở hữu ô tô hiện nay tại Đông Nam Á cho thấy một tương lai phát triển tươi sáng trong nhiều năm tới của thị trường xe tại khu vực này. Nếu như tỷ lệ sở hữu ô tô ở các nhóm nước giàu như Malaysia và Thái Lan tương đối cao, lần lượt là 82% và 51% hộ gia đình có ô tô vào năm 2014, thì tỷ lệ này ở nhóm các nước thu nhập thấp hơn chưa đạt được hai con số. Tỷ lệ gia đình có ô tô tại 3 nước Philippines, Indonesia và Việt Nam chỉ mới lần lượt là 6%, 4% và 2%, theo số liệu của Trung tâm nghiên cứu Pew (Mỹ).

Động lực thị trường lớn

Triển vọng tăng trưởng của thị trường ô tô Đông Nam Á còn đang dựa trên sự cải thiện về thu nhập và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu tại đây. Hầu hết các nước trong khu vực đều mới ở giai đoạn kinh tế đang phát triển; quá trình đô thị hóa đang diễn ra rất nhanh chóng.

Vào thế kỷ 19 và 20, quá trình đô thị hóa chủ yếu diễn ra ở các nước phương Tây và Nhật Bản. Ngày nay, các nước đang phát triển cũng dần chuyển hóa nhanh chóng bắt kịp xu hướng của thế giới. Châu Á là khu vực có chuyển biến rõ rệt nhất, nơi mà trong vài thập kỉ gần đây có hàng trăm triệu người đã di chuyển từ nông thôn để ra thành thị sinh sống.

Theo nghiên cứu của Ngân hàng thế giới, gần 200 triệu người ở khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, trừ Ấn Độ và các nước xung quanh như Pakistan, đã chuyển từ nông thôn lên thành thị sinh sống trong suốt gần hai thập kỷ qua, tính từ năm 2000. Quá trình này đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và chi tiêu cho tiêu dùng tăng lên.

Nhiều dự đoán khác cũng cho rằng, trong những thập kỷ tới, các thành phố tại châu Á sẽ tiếp tục phát triển và trở nên giàu có hơn. Viện nghiên cứu toàn cầu McKinsey (MGI) từng đưa ra dự báo rằng, trong 15 năm tới, trung tâm sức mạnh của các đô thị sẽ di chuyển về phía Nam và thậm chí là phía Đông. Theo MGI, một nửa GDP toàn cầu vào năm 2007 là đến từ 380 thành phố tại các nước phát triển. Trong khi đó, 22 thành phố lớn nhất ở các nước đang phát triển chỉ đóng góp 10%.

Trong vòng chưa đầy một thập kỷ tới, khi các thành phố tại châu Á trở nên lớn hơn, giàu có hơn thì họ sẽ mua sắm thêm hàng chục triệu chiếc ô tô mới. “Đến năm 2025, các thành phố tại các nước đang phát triển thuộc Top City 600 sẽ có khoảng 235 triệu gia đình trung lưu, có thu nhập trên 20.000 đôla mỗi năm theo sức mua tương đương.” MGI dự báo với Top City 600 là bảng xếp hạng 600 thành phố đang phát triển nhanh nhất thế giới.

Về thị trường ô tô năm 2017, trong số 3 nước mà BMI lạc quan nhất ở Đông Nam Á thì nền kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng 6,2% vào năm 2016 và dự báo sẽ đạt 6,3% vào năm nay, theo Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB). Nước bạn Campuchia kể từ năm 1990 cũng tăng trưởng đều đặn khoảng 7% mỗi năm. Bên cạnh đó, đầu tư nước ngoài đang gia tăng và tăng trưởng GDP hàng năm cũng đạt từ 5% đến 6% trở lên cho thấy Philippines đang dần rũ bỏ hình ảnh nền kinh tế ốm yếu dưới nhiệm kỳ của cựu tổng thống Benigno Aquino III.

Áp lực cho hạ tầng giao thông

Tình trạng giao thông ngày một tệ hơn do ngày càng có thêm nhiều ô tô và xe tải ở các thành phố lớn như Bangkok, Jakarta hay Manila. Chính vì thế, tại khắp các đô thị ở Đông Nam Á, việc nâng cấp hạ tầng giao thông dường như đều đang trở thành vấn đề cấp thiết chung.

Theo một cuộc điều tra tại 390 thành phố ở 48 quốc gia được thực hiện bởi nhà sản xuất thiết bị TomTom thì Bangkok và Jakarta là hai thành phố xếp thứ hai và thứ ba thế giới về tình trạng tắc nghẽn giao thông. Các thành phố như Cebu hay Manila của Philippines;  Bandung và Surabaya của Indonesia đang được xếp dưới cùng trong một cuộc điều tra về sự hài lòng của tài xế năm 2016 của Waze, một ứng dụng điều hướng lưu thông trên điện thoại. 

Hệ thống tàu điện nội đô tại Jakarta đang được xây dựng.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte cam kết rằng trong suốt nhiệm kỳ của ông đến 2022, chính quyền sẽ giám sát chặt chương trình nâng cấp cơ sở hạ tầng trị giá 160 tỷ đôla. Cải thiện đường sá, xây thêm cao tốc,… là những giải pháp được kỳ vọng sẽ giải quyết nạn ùn tắc giao thông tại Manila, thành phố đóng 1/5 sản lượng kinh tế của nước này.

Chính phủ Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á với 17.000 hòn đảo và 260 triệu dân, cũng đang muốn hiện đại hóa đường sá và đường sắt như một phần của cuộc cải tổ cơ sở hạ tầng rộng khắp mà Tổng thống Joko Widodo khởi xướng khi ông bắt đầu cầm quyền vào năm 2014. Nước này đang triển khai tuyến tàu điện ngầm mới tại Jakarta cũng như tuyến đường sắt nối thủ đô này với sân bay quốc tế ở phía tây thành phố.

Thủ đô Phnom Penh của Campuchia đang mọc lên hàng trăm tòa nhà cao tầng.

Phnom Penh, thủ đô của Campuchia, thị trường có doanh số tự kiến tăng 20% trong năm nay, đang bùng nổ các công trình cao tầng. Hàng trăm tòa nhà chung cư đang mọc lên. Tờ Nikkei đưa ra bình luận: “Dân số tại Phnom Penh còn thấp hơn nhiều so với Bangkok, Jakarta hay Manila nhưng tình trạng ùn tắc giao thông, đặc trưng của các đô thị lớn, sẽ sớm diễn ra.”

Tác động môi trường

Sự bùng nổ của ô tô không chỉ tạo áp lực cho cơ sở hạ tầng mà còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng không khí, dù rằng các mẫu xe mới đã bớt ô nhiễm hơn thế hệ cũ. Theo ông Carlos Dora, điều phối viên của Tổ chức y tế thế giới (WHO) về sức khỏe môi trường, thì tăng trưởng kinh tế khốc liệt, chủ nghĩa tiêu thụ và sự mở rộng đô thị đang làm cho các thành phố ô nhiễm nhiều hơn. “Ở một số nơi, môi trường bị ảnh hưởng bởi việc tăng doanh số tiêu thụ ôtô, mà thường là các xe cũ chạy dầu.”, ông Dora nói.

Đường phố Yangon (Myanmar) vẫn chủ yếu là các mẫu ôtô đời cũ.

Doanh số bán xe cũ vẫn cao hơn nhiều so với doanh số của xe mới được bán ra tại thị trường ô tô ở Myanmar.  Mặc dù việc nhập khẩu ô tô đã được nới lỏng từ năm 2011, nhưng đường phố Myanmar vẫn chủ yếu tràng ngập các mẫu xe Nhật thập niên 80-90. Myanmar là nước nhập khẩu ô tô đã qua sử dụng lớn nhất của Nhật Bản trong hai năm 2014 và 2015 theo báo cáo của PwC.

Ở TP HCM hay Jakarta, xe máy vẫn là phương tiện chiếm đa số trên đường phố nhưng sự tăng trưởng của ô tô có thể sẽ trở thành nguồn ô nhiễm chủ lực trong tương lai. Khảo sát của FT Confidential Research tại 5 quốc gia Đông Nam Á cho biết, tiêu thụ xe máy đang đi đến bão hòa. Thay vào đó, tầng lớp trung lưu đang dần chuyển sang chọn xe bốn bánh thay cho hai bánh.