Làm gì khi mua phải xe gian?

 Đối với giao dịch của bạn với người mua chiếc xe này, có thể căn cứ vào quy định tại Điều 132 BLDS về giao dịch dân sự vô hiệu do bị lừa dối. Bởi “khi một bên tham gia giao dịch dân sự do bị lừa dối hoặc bị đe dọa thì có quyền yêu cầu tòa án tuyên bố giao dịch dân sự đó là vô hiệu. Lừa dối trong giao dịch là hành vi cố ý của một bên hoặc của người thứ ba nhằm làm cho bên kia hiểu sai lệch về chủ thể, tính chất của đối tượng hoặc nội dung của giao dịch dân sự nên đã xác lập giao dịch đó”. Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm xác lập. Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận; nếu không hoàn trả được bằng hiện vật thì phải hoàn trả bằng tiền. Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường. Như vậy, giao dịch của bạn với người thứ ba cũng bị vô hiệu. Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Việc bạn mua và bán chiếc xe máy đó là không có tội do bạn không biết chiếc xe đó là xe gian.

Về phía người bán xe cho bạn, nếu anh ta biết đó là xe gian nhưng vẫn bán cho bạn, anh ta có thể phải chịu trách hiện hình sự về hành vi tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có. Ngoài ra, hành vi đe dọa của người bán có dấu hiệu của hành vi “Cưỡng đoạt tài sản” theo quy định tại Điều 135 Bộ luật Hình sự. 

Luật sư Hoàng Huy Được (Đoàn Luật sư Hà Nội)

Chủ sở hữu hợp pháp có quyền đòi lại tài sản

Những năm gần đây, việc mua bán sang tay xe máy khá phổ biến, xe máy được mua đi bán lại qua nhiều người khác nhau nhưng không làm thủ tục sang tên (chuyển nhượng, cho tặng). Nhiều trường hợp thấy người bán có đầy đủ giấy tờ xe thì cho đó là tin cậy được nên đã đồng ý mua mà không lường trước được rủi ro bởi lẽ, giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện: Người tham gia giao dịch có năng lực hành vi dân sự; Mục đích và nội dung của giao dịch không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội; Người tham gia giao dịch hoàn toàn tự nguyện.

Theo trình bày của bạn, nếu quả thực bạn đã mua một chiếc xe mà không biết chiếc xe đó là do ăn cắp mà có thì giao dịch giữa bạn và người bán là giao dịch vô hiệu. Bạn sẽ được hoàn trả lại số tiền đã mua xe ban đầu nếu bạn đang sử dụng xe máy đó. Do bạn đã bán xe máy đó cho người khác nên bạn có trách nhiệm trả lại số tiền tương ứng với giá trị chiếc xe đó. Sau đó để bảo vệ quyền lợi của mình, bạn cần làm đơn khởi kiện tranh chấp hợp đồng mua bán xe gửi lên tòa án để đòi lại số tiền mà bạn đã bỏ ra mua chiếc xe đó.

Do xe máy thuộc loại tài sản phải đăng ký quyền sở hữu, nên chủ sở hữu hợp pháp có quyền đòi lại tài sản từ người mua xe ngay tình. Người mua này có quyền đòi lại tiền đã mua từ người bán chiếc xe cho mình, vấn đề này được quy định tại Điều 258 BLDS. 

Người bán xe cho bạn quay lại nói đó là xe trộm cắp, đòi bạn “nộp” 5 triệu đồng để không báo công an. Nếu quả thực xe đó là xe trộm cắp mà người bán xe  cho bạn biết việc đó thì việc này có thể cấu thành tội “Chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”. 

Chuyên gia Tư Vấn pháp luật Trần Văn Minh (Công ty Luật TNHH một thành viên Long Hà)

Chưa thể khẳng định có bị xử lý hình sự hay không

Về tội “Chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”, Thông tư liên tịch số 09/2011/TTLT, ngày 30-11-2011 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, VKSND tối cao và TAND tối cao đã hướng dẫn áp dụng khá cụ thể. Theo đó, “biết rõ tài sản do người khác phạm tội mà có” có nghĩa là phải có căn cứ chứng minh người chứa chấp, tiêu thụ tài sản trực tiếp biết được tài sản đó do người thực hiện hành vi phạm tội có được hoặc có được từ việc mua bán, đổi chác từ người thực hiện hành vi phạm tội. Tiếp đến là đối tượng của loại tội phạm này phải là tài sản do người khác phạm tội mà có…

Đối với tình huống này, mấu chốt  ở chỗ cần phải làm rõ ý thức chủ quan của chủ cửa hàng sửa chữa xe máy ở thời điểm mua bán chiếc xe máy tay ga. Khi ấy, chủ cửa hàng sửa chữa xe máy có biết được thông tin về tài sản đem ra mua bán là tài sản có được từ một vụ phạm pháp hay không. Bởi lẽ, về nguyên tắc xe máy là loại tài sản phải đăng ký quyền sở hữu với cơ quan Nhà nước và phải thực hiện thủ tục “sang đổi chủ”. Thế nên khi mua bán loại tài sản này, người mua cần phải tìm hiểu và quan tâm đến đăng ký phương tiện hoặc giấy tờ hợp pháp khác. Trường hợp nếu chủ cửa hàng bị người bán lừa dối như dùng giấy tờ liên quan đến tài sản giả thì anh này không có lỗi và sẽ không bị xem xét, xử lý về mặt hình sự. 

Trong khi ấy, căn cứ vào các thông tin đưa ra, chúng tôi nhận thấy chủ cửa hàng sửa chữa xe máy sau một thời gian mới biết chiếc xe máy tay ga đã mua bán xong là tài sản phạm pháp. Thậm chí, chiếc xe máy này đã tiếp tục được chuyển dịch cho người tiếp theo. Tuy nhiên, đối với đăng ký phương tiện hoặc giấy tờ liên quan kèm theo thì không thấy nhắc đến. Do vậy, chưa thể khẳng định rằng chủ cửa hàng sửa chữa xe máy sẽ bị xử lý hoặc không thể bị xử lý hình sự về hành vi tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có. Vì trên thực tế, hành vi khách quan của anh này đã ít nhiều có dấu hiệu của việc tiêu thụ tài sản bất hợp pháp. Ngược lại, đối với người bán chiếc xe máy tay ga cho chủ cửa hàng sửa chữa xe máy, đã có những dấu hiệu cho thấy anh này phạm vào các tội “Cưỡng đoạt tài sản”, theo Điều 135 - BLHS và tội danh quy định tại Điều 250. 

Luật sư Nguyễn Quang Tiến (VPLS Đặng Sơn và Cộng sự)

PV (ANTĐ)